Tương tự với quy trình dệt lụa tơ tằm, dệt tơ sen cũng có nhiều điểm chung tương tự bởi vì tơ sen cũng là một sản phẩm từ sợi tự nhiên mà sản lượng lớn ở Việt Nam đặc biệt là trong các khu vực như Đồng Tháp, Long Giang, An Giang, Cần Thơ,…
Qua buổi Tập huấn phụ nữ dệt tơ sen, Hanhsilk đã tổng hợp lại Quy trình dệt tơ sen thủ công để giúp cho các chị em có thể hiểu về công việc cũng như sự vất vả, khó khăn nhất của quy trình này nhé:
Nhổ lá, rửa sạch cuống, dùng xơ dừa cọ dọc thân để loại bỏ gai. Cọng sen làm nguyên liệu có thể là cọng lá hoặc cọng hoa. Tuy nhiên thì hoa sen được dùng nhiều nên chủ yếu người nông dân sẽ thu hoạch cọng lá. Lá sen non có tơ nhiều hơn lá sen già. Mùa thu hoạch cuống sen ở Miền Bắc là từ tháng 5-9 còn ở miền Nam là quanh năm.
2. Kéo tơ sen:
Công cụ của người lấy tơ sen là 1 cái bàn mộc và con dao rọc giấy nhỏ và khay để đựng sợi tơ. Người kéo tơ sen lấy 3-6 cọng lá, xếp ngay ngắn, dùng dao khía xung quang sau đó bẻ tại chỗ khía thành các đoạn dài 4-5cm rồi kéo rời ra. Nghệ nhân khéo léo dùng tay kéo sợi tơ dính xuống bàn đã ướt nước. Sau 4-5 lần như vậy, người thợ vê sợi tơ thành sợi lớn bện vào nhau. Quy trình này cứ tiếp tục như vậy, sợi tơ được hoàn thiện sẽ để dưới khay nhỏ đựng sợi. Chuẩn bị cho quá trình xe sợi và dệt tơ sen
3. Xe sợi tơ sen
Sợi thô sau khi hoàn thành tại Bước 2, được cuốn vào guồng trước khi được xe vào con suốt nhỏ hơn. Mục đích của quá trình xe sợi này là nhằm tăng độ săn chắc, độ đồng đều của sợi, chắp nối các đoạn sợi bị đứt. Sợi sau được chuyển thành bó để giặt và phơi, làm mềm sợi. Sau đó đưa lên khung cửi để chuẩn bị cho quá trình dệt tơ sen
Bước 4: Dệt sợi tơ sen
Việc dệt lụa tơ sen trên khung cửi không khác gì so với dệt các loại vải thủ công khác. Người thợ dệt dùng 2 chân đạp khung cửi để nâng các sợi dọc và luồn con suốt qua để đưa các sợi ngang. Với loại vải 100% tơ sen, do sợi thô nên chất vải dầy (Khoảng 800 sợi dọc cho 1 khổ vải khoảng 1m). Năng suất trung bình 8h/ngày của 1 người thợ dệt tơ sen là 1,5m vải.
Cần khoảng 32,000 cuống sen để tạo ra 1m vải, khoảng 120,000 cuống sen cho một bộ trang phục và cần 25-30 lao động các khâu đến hết bước 3 để khung cửi được dệt liên tục. Đây là những con số không hề nhỏ để tạo nên giá trị sản phẩm từ lụa tơ sen.
5. Nhuộm vải lụa tơ sen
Sau khi dệt tơ sen mới đến công đoạn nhuộm, lụa tơ sen để tự nhiên có màu mộc ngả vàng. Hiện nay người dệt vải chưa có phương pháp tẩy trắng vải tơ sen. Để có màu trắng sáng, người ta phải tăng tỷ lệ tơ tằm trong vải. Vì tơ sen rất tự nhiên nên thường được nhuộm bằng các nguyên liệu tự nhiên thảo mộc như củ nâu, trà xanh, nghệ,…
Hanhsilk đã giới thiệu với các bạn chi tiết các bước trong Quy trình dệt lụa tơ sen, để tìm hiểu thêm về sản phẩm cũng như quá trình tạo ra sản phẩm từ tơ sen vui lòng liên hệ Hotline: 0985969864 để được tư vấn.
